Lata trzydzieste to trudny okres w historii Stanów Zjednoczonych. Wielki kryzys spustoszył gospodarkę i wywarł olbrzymie piętno na całym pokoleniu Amerykanów. Temat recesji gospodarczej niejednokrotnie powraca przy okazji dyskusji o ekonomii, jednocześnie mogłoby się wydawać, że nikt nie pamięta, iż w tym czasie na wielkich równinach Ameryki Północnej miał miejsce jeszcze jeden kryzys, znany jako The Dust Bowl.
Wzrost gospodarczy lat 20′ przełożył się na wszystkie dziedziny życia. Rolnicy z Texasu, Oklahomy, Colorado i Kansas bardzo chętnie korzystali z dobrodziejstw postępu technologicznego – mechanizacja rolnictwa pozwoliła wykorzystać pod uprawę każdy, nawet najmniejszy skrawek ziemi. Lata bezlitosnej eksploatacji wyjałowiły glebę. Kiedy wraz z krachem na nowojorskiej giełdzie w 1929 roku przyszła wielka susza, zaczęło się piekło. Preria porośnięta wcześniej przez trawy straciła zdolność do zatrzymywania wody i stała się podatna na erozję – wiatr wzbijał w powietrze tumany kurzu, które urosły do takich rozmiarów, że zasłoniły słońce.
Duster nad Texasem, rok 1935
***
***
Burze pyłowe nazywane „Dusterami” niszczyły wszystko na swojej drodze i wdzierały się wszędzie. Przez osiem lat sto milionów hektarów ziem zamieniło się w jałowe pustynie, rodem z „Mad Maxa”. Mieszkańcy równin dusili się i zapadali na pylicę, a głód i brud stały się codziennością.
Zrujnowana farma, Dallas, Południowa Dakota, rok 1936
Gospodarstwo zasypane wydmą z kurzu, Texas, rok 1938
Farmer z synami w obliczu nadciągającej burzy, hrabstwo Cimarron, Oklahoma, rok 1936
Syn farmera, Cimarron County, Oklahoma, rok 1936
Dust Bowl wywołał największą migrację ludności w historii Stanów Zjednoczonych. Farmerzy pozbawieni środków do życia porzucali swoje gospodarstwa w poszukiwaniu nowego domu. Szacuje się, że w ciągu dekady ponad 3,5 miliona ludzi opuściło tereny dotknięte klęską. Uchodźcy targający cały dobytek na swoich rozklekotanych samochodach stali się częstym widokiem w Kalifornii i innych stanach. Nazywano ich „Okies”, „Arkies”, lub „Texies”, w zależności skąd pochodzili, z czasem te określenia weszły na stałe do języka jako synonim tych, którzy stracili wszystko.
***
***
***
***
Kryzys był na tyle poważny, że rząd federalny został zmuszony do interwencji. Pracownicy Soil Conservation Service przygotowywali mapy i plany przywrócenia rdzennej roślinności na wyjałowionych terenach. Służba Leśna Stanów Zjednoczonych sadziła drzewa na porzuconych farmach, a Farm Security Administration przeprowadzała szkolenia i zachęcała rolników do migracji w lepiej nawodnione rejony stanu. Prawdziwe ukojenie przyniosły dopiero długo wyczekiwane opady deszczu w 1938 roku.
Prezydent Franklin Delano Roosevelt podczas oceny strat poczynionych przez katastrofę, rok 1936
Samochód zaparkowany na wydmie, Dalhart, Texas
To samo miejsce po interwencji pracowników Soil Conservation Service – zasadzono różne gatunki traw, aby przywrócić dawny ekosystem, październik 1941 roku
Za jedne z najbardziej rozpoznawalnych fotografii z tego okresu odpowiedzialna jest Dorothea Lange – podczas jej pracy dla Farm Security Administration uwieczniła obraz społeczeństwa amerykańskiego w dobie Wielkiego Kryzysu.
Dorothea Lange
„Broke, baby sick and car trouble!”
***
***
***
***
„Migrant Mother” – najsłynniejsze zdjęcie Lange przedstawiające Florence Owens Thompson – matkę siedmiorga dzieci
Losy farmerów wygnanych ze swojej ziemi przez katastrofalne susze opisał między innymi John Steinbeck w swojej powieści „Grona Gniewu”. Tym trudnym okresem inspirował się też Christopher Nolan – w jego filmie „Interstellar” ludzkość zostaje zmuszona do opuszczenia rodzimej planety przez podobny kataklizm.
Nadciągający duster, kadr z filmu „Interstellar”
Krajobraz po burzy, kadr z filmu „Interstellar”
Ciekawostkę stanowi fakt, że postacie wypowiadające się na początku filmu, to naoczni świadkowie wydarzeń z lat 30′ – Nolan wykorzystał fragmenty dokumentu “The Dust Bowl” z 2012 roku.
Pomimo postępu naukowego i technologicznego natura ludzka pozostaje niezmienna – chęć zysku połączona z krótkowzrocznością, nieodpowiedzialnymi technikami rolniczymi doprowadziła do katastrofy ekologicznej na skalę biblijną. Dziwi, mnie natomiast, że ten tragiczny rozdział amerykańskiej historii zdaje się być kompletnie zapomniany i przemilczany w dyskusjach o ekologii i ingerencji człowieka w środowisko naturalne. Niestety, żeby wyciągnąć wnioski z historii, trzeba ją najpierw znać.
